Отличник советской потребительской кооперации, медаль «ХХ лет победы в ВОВ 1941 — 1945 г.г.», ветеран сельского хозяйства Якутии, ветеран физической культуры и спорта РС(Я), знак «За заслуги в социально – экономическом развитии Хангаласского улуса» , Хаҥалас улууһун, Күөрдэм нэһилиэгин «Бочуоттаах гражданина», сэрии оҕото статустаах.
Дьокуускай куорат, 89 нуомэрдээх «Парус» уһуйаанын улэһитэ. Оҕону иитигэ уҺуйааҥҥа баспытаатал улахан оруоллааҕын биһиги бары билэбит. Ол эрээри боростуой улэһит дьон эмиэ улахан оруоллаахтар. Дьокуускай куорат 89 нөмэрдээх “Парус” уһуйаан биир оннук киһитинэн буолар “көмус илиилээх” Игнатий Игнатьевич Туласынов. БиҺиги детсадпыт тутаах улэһитэ: куһун кинитэ суох детсад аһыллыбат, уһуйаан олбуоруттан саҕалаан барыта кини оноһуга, сатаабатаҕа, кыайбатаҕа диэн суох, оҕолорго сэмэй эһээ, улэһиттэргэ субэлээх – амалаах, утуө санаалаах аҕа киһи. Сарсыарда аайытын уһуйаан бөлөхтөрун кэрийэ сылдьан о5олору кытта дорооболоһор, туох ханна алдьаммытын көрөн онорон, абырахтаан биэрэр. Оҕолор Игнатий Игнатьевич киирэн кэллэҕинэ: «Эһээ кэллэ”, — дэһэллэр, онон кини детсад эһээтэ диэн урдук ааты сугэ сылдьар.
Улуу кыайыы 75-с сылыгар анаан уһуйаан оҕолоругар аҕатын туһунан бу курдук сырдатта: “Мин 1941 сыл балаҕан ыйын 24 кунугэр, II-с Аан дойду сэриитэ саҕаламмыта үс ый буолтун кэннэ, Уус Таатта нэһилиэгэр Таатта оройуонугар кун сирин көрбүт үһүбүн. Аҕам Игнатий Леонтьевич мин тоҕус ыйдаахпар Аҕа дойдутун көмускүү Уус Таатта Алдан биэрэгэр турар, кэлин «Саллаат биэрэгэ» диэн ааттаммыт сиртэн “Пропагандист» борохуотунан Алдан устун Дьокуускай диэкки устубуттара үһү. Ийэм Александра Николаевна, эдьиийим Татьяна Иннокентьевна уонна мин тулаайах хаалбыппыт. Онон чахчы сэрии тулаайахтара буоллахпыт. Аҕабыт “Курскай дуга” диэн улахан кыргыһыыга суох буолбутун туһунан, хойут улаатан үлэһит буолан баран билбиппит. Онуоха дылы сураҕа суох сүппүттэр ахсааннарыгар сылдьар этэ. Үйэбэр биирдэ таҥараҕа тиксэр курдук 1981 c. кэргэмминээн Елизавета Всильевналыын Москва – Ленинград маршрутунан күүлэйдии барбыппыт. Ол сылдьан Лизам барахсан: «Бачча кэлбиччэ аҕаҥ уҥуоҕар бара сылдьыахха, мантан ырааҕа суох буолуохтаах», — диэн арай хаайар. Аҕабын кытта бииргэ төрөөбүт балтын уола, уйэтин тухары детдом директорынан үлэлээбит, Петр Яковлевич Постников баара. Кини этэр этэ: «Аҕан, арааһа мин өйдүүрбүнэн, Белгородскай уобалас Алексеевка дэриэбинэҕэ өлбүт курдук саныыбын», — диирэ. Онон сирдэтинэн Белгородка бардыбыт. Онно Хаҥалас улууһун II Дьөппөнтөн төрүттээх Лебедева Марианна Дмитриевна диэн кыыс, ол дойду уолугар кэргэн тахсан ыал буолан олороро. Тиийэн баран кинилэргэ хоннубут, соһуйуу-өмүрүү бөҕөтө буоллубут. Сарсыныгар Алексеевка куорат военкомугар бардыбыт. Военкомҥа киирэн, билсэн-көрсөн баран туох сыалга сылдьарбытын кэпсээтибит. Военком Аҕа дойду сэриитигэр өлбүт байыаннайдар списоктарын, халыҥ кинигэни, аҕалан биэрдэ. “Манна уонунан тыһыынча киһи баар”, – диэн эттэ. Кинигэни ылан наадалаах “Т” буукубаттан саҕаланар дьон испиэһэгин көрөн саҕалаатыбыт. Онно арай Туласков Игнатий Леонидович диэҥҥэ иҥиннибит. Военкомҥа киирэн, фамилиятын сыыһа суруйуохтарын сөп дуо, аата сөпкө сылдьар диэн эттибит. Ону: “Вполне возможно”, — диэн эппиэттээтэ. “Көннөрүөххэ сөп дуо?” – диэбиппэр, харандааһынан ылан Туласынов диэн көннөрөн биэрбитэ. Памятник ханна баарын сирдээн илдьэн биэрдэ уонна икки сылынан кэлээрин, бу куорат ортотугар мемориальнай обелиск баар буолуо, кэлэн көрөөрүҥ, бу ааттар бары киириэхтэрэ, диэн сырдаппыта. Биһиги памятникка сибэкки дьөрбөтүн илдьэн уурдубут. Хомойуох иһин, оччолорго сотовай телефон — фотокамера диэн суох этэ. Онон хаартыска эҥин диэн суох. Икки сылынан, улахан кыыһым Алдана Самарскай аэрокосмическай университетын бүтэрбитин кэннэ, бара сылдьыбытым. Оҕобунаан эһээтин уҥуоҕар бара сылдьаары гыммыппыт да Союз ыһыллыбытын кэннэ тимир суолга криминал наһаа элбээбитинэн сибээстэн кыайан барбатахпыт. Онтон сыл буолан баран Лебедева Марианна Дмитириевна подругата Исакова Надежда Романовна күүлэйдии бара сылдьыбыта. Онно мемориал оҥоһуллубут буоллаҕына хаартыскаҕа түһэрээр диэн көрдөспүппэр түһэрэн аҕалбыта.
Онтон эдьиийим Татьяна Игнатьевна поисковиктары көрдөһөн көрдөппүтүгэр,
аҕабыт барахсан сэриигэ бааһыран госпитальга сытан өлбүтүн туһунан биллэрбиттэрэ. Онон 1981 сылга дылы аҕата суох сылдьыбыт дьон дьэ аҕаламмыппыт. Хомойуох иһин аҕабыт хаартыската да суох. Хайдах быһыылаах –таһаалаах, дьүһүннээх киһи этэй диэн билбэппит. Ийэбит эн курдук киһи этэ диирэ. Аҕата суох буолан 7-8 сааспыттан колхоз үлэтигэр мискиллибиппит. Эрдэ үлэһит буолбуппут, сэрии тулаайхтара буолан амтаннаах аһы аһаабатахпыт, эбиэс бурдук хааһытын — лэппиэскэтин элбэхтик сиэбиппит. Таҥас – сап суоҕа. Ийэбит американестар бурдуктарын куулун таҥаҺыттан ыстаан, ырбаахы тигэн кэтэрдэрэ.
Билигин дойдубар тиийдэхпинэ “Саллаат биэрэгэр” өруу сылдьар, дьаарбаайар буолабын. Аҕам барахсан бу биэрэктэн, дьонуттан арахсан, уоттаах сэрииттэн тыыннаах төннуөм эрэ төннумуөм эрэ диэн санаан баран эрэрин харахпар уруһуйдаан көрөбун”.
Игнатий Игнатьевич сэрии кэмигэр төһө да тулаайах хааллар, улаатан киһи-хара буолан, дьоһ-сэргэ убаастабылын ылан, таптыыр кэргэнинээн алта оҕолонон, билигин уонча сиэннэнэн, хос сиэннэнэн быйыл Улуу Кыайыы 75-с сылын көрсөр.
Источники: Н.Н.Нижник, Е.И.Постникова, Н.В.Андросов. Детство, опаленное войной: альманах. Якутск, 2020